Bu yazıda Jules Verne’in 1888’de yayımlanan macera romanı İki Yıl Okul Tatili (Deux Années de Vacances) adlı eserini ana hatlarıyla ve ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır. Hatırlarsanız pandemi sürecinde yaklaşık iki yıl okula gitmemiştik ve okullar tatil edilmişti.
1. Giriş ve Karakterlerin Tanıtımı
Roman, İngiliz bir okul dairesindeki 15 güçlüergenin sınıf arkadaşlarının da katılımıyla çıktıkları tekne yolculuğuyla başlar. Ana karakterler ve kısa tanıtımları şunlardır:
- William (Bill) Gilmour: Grubun lideri, soğukkanlı, pratik zekâlı ve adeta doğal bir komutan.
- Tom Curtis: İkincil lider, cesur ve sorumluluk sahibi; Bill ile yakın iş birliği yapar.
- George Mace: Uygulamalı bilimlere meraklı, ileri görüşlü ve araştırmacı ruhlu.
- Porter ve Jackson: Fiziksel güçleri yüksek, sadık ancak düşünmeden hareket edebilen iki genç.
- Diğer gençler: Kitap kurdu, oyun meraklısı, sessiz gözlemci gibi farklı karakterlere sahip diğer on kişi.
Bu 15 çocuk, hem coğrafya hem de doğal bilimler dersleri için Güney Denizi’ne (Pasifik) doğru bir eğitsel geziye çıkarlar. Korsan hikâyeleri ve gizemli adalarla ilgili hayalleri, kısa süre sonra onlar için gerçek bir sınav haline gelecektir.
2. Kazanın Ardından Issız Bir Adada
Yolculuk esnasında aniden bastıran fırtına, çocukların bulunduğu teknenin rotasını şaşırmasına neden olur. Birkaç gün süren sancılı yolculuktan sonra denizin ortasında motor arızası yaşanır; tekne sürüklenerek ıssız bir adaya—kuzey Yeni Zelanda civarlarında bir mercan adasına—çarpar. Çocuklar, şans eseri karaya sağ salim çıkar ancak adanın tamamen ıssız ve vahşi doğayla çevrili olduğunu görünce büyük bir şaşkınlık yaşarlar.
Adanın coğrafi özellikleri:
- İç kısımda yoğun orman dokusu,
- Sahilde mangrovlar ve sığ kayalıklar,
- Tatlı su kaynakları (dereler ve göletler),
- Tropikal ve ılıman iklim özelliklerinin karışımından oluşan flora ve fauna.
Çocuklar, ilk anda paniğe kapılsalar da Bill’in liderliğinde hemen bir kamp düzeni kurmaya ve temel ihtiyaçları karşılamaya girişirler.
3. Hayatta Kalma Mücadelesi ve Topluluk Yasası
3.1. Barınak ve Güvenlik
Bill ve Tom, orman içinde güvenli bir alan seçer: Yüksekçe bir kayalığın eteği. Böylece hem denizi gözetleyebilir hem de vahşi hayvan tehlikesinden korunabilirler. Porter ve Jackson, ağaç dallarından ve yapraklardan basit barınaklar inşa eder. Bu barınaklar, fırtınalı gecelerde su geçirmeyecek ve soğuktan koruyacak niteliktedir.
3.2. Gıda Temini ve Avcılık
Adanın sağladığı gıda kaynakları keşfedilir:
- Balık ve kabuklu deniz ürünleri,
- Tropikal meyveler (muz, mango benzeri türler),
- Avcılık için küçük memeliler (adaya özgü kuşlar ve tavşana benzer hayvanlar).
George, basit tuzaklar ve yem yapma yöntemleri geliştirirken, diğerleri oltayla balık tutmayı öğrenir. Bu süreçte, grup içinde ‘gıda paylaşımı’ adil bir sistemle organize edilir; kim ne avlarsa, toparlayıp ortak alana bırakılır ve eşit paylaştırılır.
3.3. Su Kaynakları ve Temizlik
Temiz su bulmak için çocuklar kısa yürüyüşler yapar. Bir dere yatağı keşfederler ve suyu kaynatmaya yönelik basit yöntemler (tutkalığın ısıtılmasıyla) geliştirirler. Ayrıca tuvalet ihtiyaçları için kampın uzağında ayrı bir alan belirlerler.
3.4. Topluluk Yasası ve Disiplin
Bill’in önerisiyle, herkesin uyması gereken kurallar oluşturulur:
- Sorumluluk sırası: Her gün farklı bir grup, yemek yapma, su taşıma, kamp temizliği gibi görevleri üstlenir.
- Yasaklar: Ormanın derinliklerine tek başına gitmek, hızla açgözlülük yapmak ve kavgaya izin verilmez.
- Toplantılar: Haftada bir tüm grup barınma düzeni, gıda temini ve adadan kurtulma planlarını konuşmak üzere toplanır.
Bu kurallar, grubun kaosa düşmeden organize bir şekilde hayatta kalmasını sağlar.
4. Maceralar ve Tehlikeler
4.1. Vahşi Hayvanlarla Karşılaşmalar
Bir gece kamp yakınındaki gölette dev bir timsah benzeri fosil kalıntısına benzeyen kemikler bulan grup, aslında adada yaşayan tehlikeli bir timsah türü olduğunu fark eder. Jackson, gölette sessizce balık avlarken bir timsah saldırısına uğrar; arkadaşlarının müdahalesiyle kurtulur fakat bu olay, kampta gece bekçiliğinin önemini artırır.
4.2. Deniz Fırtınaları ve Barınak Hasarları
Bir diğer fırtınada, barınak ağır hasar alır, çatı uçur. Çocuklar, enkazı temizleyip daha sağlam bir barınak inşa etme konusunda deneyimler kazanır ve Bill’in liderliğinde basit çelik karşılık telleriyle bağlantı noktaları güçlendirilir.
4.3. İletişim Girişimleri ve Kurtarma İşaretleri
Tom’un önerisiyle, sahilde büyük harflerle “SAVE US” (Bizi Kurtarın) yazısı oluşturulur. Ayrıca geceleri ateş yakıp uzun dumanlar çıkarmayı denerler. Bir kez, uzak bir gemiden ışık işaretine benzer yanıp sönen fener gördüklerini söyleseler de gemi rotasını değiştirmeden uzaklaşır.
4.4. İç Çatışmalar ve Çözümü
Uzun süren izolasyon, grup içinde moral düşüklüğüne ve çatışmalara yol açar. Birkaç genç, liderliğe teslim edilen sorumlulukları sorgular; Taylor adındaki bir öğrenci (kendi kendine hareket etmeyi seven, bağımsız ruhlu) Bill’e karşı küçümseyici sözler sarf eder. Bill, Tom’la birlikte adil bir konuşma toplantısı çağrısı yapar. Taylor, suçluluk duyarak özür diler; bu olay, grup hukukunun ve adaletin önemini bir kez daha vurgular.
5. Bilgi ve Beceri Birikimi
Bu iki yıllık süreç, çocukların sadece hayatta kalma yeteneklerini değil, aynı zamanda birbirlerine yardım etme, liderlik, bilimsel düşünme ve doğayla uyum içinde yaşama becerilerini de geliştirir.
- Bilimsel Gözlemler: George unuttuğu ders kitaplarını hatırlar, meteorolojik olguları kaydeder, günlük tutar.
- Harita ve Yön Bulma: Tom, pusula kadranıyla basit yön tayini denemeleri yapar; yıldızlar ve güneş konumundan yararlanmayı öğrenirler.
- Dil ve İletişim: İngilizce dışında birkaç kelime Māori diline yakın yerel dilde öğrenirler; adada hayatta kalan bir iki yerli için hazırladıkları birkaç işaretli sunuma bile girişirler.
- Ticari Mantık: Kalan erzakları daha verimli kullanma, dikiş deneyleriyle yıpranan giysileri tamir etme ve depolama sistemleri geliştirme gibi uygulamalar yaparlar.
6. Kurtarma Girişimleri ve Dönüş Umudu
6.1. Sal Yapımı
Romanın ilerleyen bölümlerinde, Porter ve Jackson’ın önerisiyle denize açılacak basit bir sal inşa edilmesi fikri ortaya çıkar. Bill bu fikri önce tehlikeli bulur ama uzun vadede hem kurtarma hem de adayı terk için umut ışığı olarak görür. Çevreden buldukları sağlam ağaçlardan ve terk edilmiş gemi parçalarından salı inşa ederler.
6.2. Tekne Kazası ve Salın Yıkılışı
Sal, adayı terk etmeye çalıştıkları ilk girişimde fırtınalı denize dayanamaz. Birkaç gün sonra Boreal fırtınası salı parçalara ayırır. Salın yapımında emeği geçen gençler büyük bir moral çöküntüsü yaşar ancak Bill, “Her başarısızlık bizi kurtuluşumuza biraz daha yaklaştırır” diyerek moral yükseltir.
7. Kurtarma ve Evlerine Dönüş
Tam umutlar tükenmişken, bir İngiliz harp gemisi adanın yakınlarından geçer. Gemiyi fark eden Tom, daha önce öğrenilen duman ve ışık işaretleme taktiklerini kullanarak yardım işareti verir. Harp gemisi önce sadece karaya yaklaştığını sanırken, çocuklar cesaretle sahile çıkarak büyük harflerle oluşturdukları SAVE US yazısının üzerine çıkarlar.
Gemi personeli, adada tek başlarına iki yıl kalmalarına hayret ederek çocukları kurtarır. Her biri şaşkın bakışlarla ve gözyaşları içinde gemiye alınır.
8. Dönüş Yolculuğu ve Aile Kavuşması
8.1. Yol Boyunca Anılar
Gemide, Bill ve arkadaşları ilha yaşamı boyunca yazdıkları günlükleri, topladıkları örnekleri kaptana teslim eder. Yol boyunca grup dinlenir, yiyecek ve giysi eksiklikleri giderilir.
8.2. Ailelerle Kavuşma
İngiltere’ye döndüklerinde, aileler ve öğretmenler büyük bir sevinç yaşar. Her çocuk, geçirdikleri iki yılın ağırlığını ve sorumluluğunu omuzlarında hissederek büyük ödüller ve kutlamalarla karşılanır. Zorlu deneyim, onları hem birey olarak olgunlaştırmış hem de gerçek dostluğun, dayanışmanın ve liderliğin değerini öğretiler.
9. Temalar ve Romanın Mesajı
- Doğa ve İnsanın Mücadele Ruhu: Verne, doğanın güzelliğini ve tehlikesini dengeli şekilde sunar.
- Liderlik ve Sorumluluk: Bill Gilmour karakteri, nasıl doğuştan lider olunabileceğini gösterirken, liderliğin ağır bir sorumluluk olduğunu da vurgular.
- Bilimsel Merak ve Gözlem: George Mace’in tutumu, bilimin insan hayatını nasıl iyileştirebileceğine dair bir ilham kaynağıdır.
- Gençlerin Dayanıklılığı: Zorlu koşullar altında bile gençlerin cesareti, iş birliği ve yaratıcılığı öne çıkar.
10. Sonuç
İki Yıl Okul Tatili, Jules Verne’in macera ve bilimsel merak temalarını harmanladığı önemli eserlerinden biridir. İzole bir adada hayatta kalma mücadelesi verirken gençlerin dayanışması, bilgi birikimi ve liderlik vasıfları etrafında şekillenen hikâye; okurlarına yalnızca soluksuz bir macera değil, aynı zamanda sorumluluk, doğa sevgisi ve ekip ruhunun değerini de aşılar. İki yılın sonunda kazanılan olgunluk, hem karakterlerin hem de okuyucuların iç dünyasında kalıcı bir iz bırakır.
No responses yet