Jules Verne’in 1865 tarihli ünlü romanı Dünya’dan Aya Yolculuk (Fr. De la Terre à la Lune)ayrıntılı bir şekilde ele alınacaktır. O yıllarda aya gitmek hayal bile değildi ve kitap yazıldıktan yaklaşık 100 yıl sonra aya ilk yolculuk yapıldı.
1. Giriş ve Baltimore Topluluğu
Roman, Amerikan İç Savaşı’nın hemen ardından, Florida’da toplanan Baltimore Tabancılar Derneği (Gun Club) üyelerinin sıradışı bir projeyle meşgul olmasıyla başlar. Dernek, adını uzun namlulu top ve tüfekleri deneyip test ettikleri parlak başarılardan almıştır. Artık bir yandan barışın sağlanmasından sevinç duyan üyeler; öte yandan teknolojik tutkularını tatmin edecek yeni bir fikir peşindedir:
- Projeyi önerenler: Derneğin başkanı Impey Barbicane; başkan yardımcısı J.T. Maston; fikirleri destekleyen diğer bilim meraklıları.
- Amaç: Devasa bir top yapıp, içinden “mermi” yerine Dünya’dan Aya kadar ulaşabilecek bir kapsül (proje adlarıyla “mermi”) fırlatmak.
Barbicane’ın liderliğindeki ekip, önce hayal sandıkları bu fikri adım adım gerçekleştirebileceklerini göstermeye başlar.
2. Projenin Planlanması
2.1. Finansman ve Boyutlar
Impey Barbicane, öncelikle finansmanı çözmek için büyük bir kampanya başlatır. Zengin iş adamları, bilim insanları ve halk desteğiyle toplanan fonların miktarı giderek artar. Derneğin belirlediği proje ölçüleri:
- Topun çapı: 900 feet (≈275 m) uzunluğunda ve 9 feet (≈2,7 m) iç çapında
- Kapsülün boyutu: Yaklaşık 9 feet çapında, içi yolcu ve donanım için hazırlanmış, 5–6 kişinin sığabileceği bir bölme
- Barut yükü: Fırlatma için gereken ateşleme enerjisi, büyük miktarda nitrik barut
2.2. Yer Seçimi: Titus Dağı
Dernek, barut patlamasının yol açacağı sarsıntı ve gürültü nedeniyle Florida’da geniş, yerleşimsiz bir alan ararken Titus Dağı (Güney Carolina – Florida sınırında bir tepe) üzerinde karar kılınır. Burası:
- Açık arazisi
- Yerleşimcilerden uzaklığı
- Kalk ve namlu inşa etmek için uygun jeolojik yapı
olarak ideal bulunur.
3. İnşaat ve Hazırlıklar
3.1. Topun Yapımı
İnşaat sahasında devasa bir çukur kazılır, ardından Pasadena çeliğiyle desteklenmiş namlu ve namlu kovanı inşa edilir. İş gücü olarak yüzlerce işçi çalışır:
- Malzeme temini: Çelik plakalar, büyük miktarlarda barut, ateşleme tertibatları
- Mühendislik zorlukları: Barut basıncı hesapları, ısıya dayanıklı namlu yapısı, kapsülün itiş kuvvetine dayanıklılığı
Barbicane ve Maston, her aşamayı titizlikle denetler; küçük prototip atışlarıyla basınç-sürtünme testleri yaparlar.
3.2. Kapsülün Donanımı
Kapsülün içinde:
- Oturma yerleri,
- Su ve yiyecek stoku,
- Solunumu sağlayacak hava tankları,
- Barometre, termometre, pusula, saat gibi temel aletler ve
- Mühendisler için alet çantaları bulunur.
Her ayrıntı, Ay’a inmeden ve geri dönerken insanı koruyacak şekilde planlanır.
4. Yolculuk Başlıyor
4.1. Fırlatma Anı
29 Ocak 1868 sabahı (romanda bu tarih verilir), Titus Dağı’nda binlerce izleyici ve gazeteci toplanmıştır. Fırlatma şu şekilde gerçekleşir:
- Son Kontroller: Barut odası doldurulur, kapsül tertibatı sabitlenir.
- Ateşleme: Kırmızı bayrak sinyaliyle birlikte barut ateşlenir.
- İlk Başarı: Kapsül, dev namludan saniyeler içinde çıkar ve yaklaşık 11 km yükseklik kazanır.
4.2. Yörünge ve Deneyimler
Kapsül, Dünya çekiminden kurtulmaya yetecek hızı (kaçış hızı) kazanmaya başlar. Yolculuk sırasında:
- Yerçekimi azaltması: Mürettebat kısa süreli ağırlıksızlık yaşar.
- Gün doğumu ve dünya manzarası: İçeridekiler, mavi gezegenin eğriliğini görür.
- Psikolojik etkiler: Heyecan, küçülmüş dünya karşısında hayranlık ve hafif bir korku karışımı.
5. Ara Durak: Ay Yörüngesi
5.1. Ay’a Yaklaşma
Kapsül, Ay çevresindeki ilk yörüngesini başarıyla tamamlar. Jules Verne’in öngörüsüyle, bir dengeleme roketi ya da başka küçük yakıt düzeltileri yoktur; dolayısıyla tam hesaplanmış hızla bir “geçiş yörüngesi”ne girilir.
5.2. Ay’ın Çekim Alanı
Ay’ın çekim kuvveti, kapsülü biraz yavaşlatsa da yörüngede kalmasını ve ters yönde hızla ayrılmamasını sağlar. Ay yüzeyine iner gibi değilse de, ondan görece sabit bir mesafede “uçuyormuş” hissi yaratır.
6. Beklenmeyen Tehlike ve Mars’a Doğru Kaçış?
Verne, romanın devamı olan Gökyüzünde Bir Gezinti (Fr. Autour de la Lune)’ya hazırlık niteliğinde, Dünya’ya dönüş hesaplamalarındaki küçük bir hata yüzünden ekibin Ay yörüngesine takılıp Mars’a doğru sürüklenebileceği sürprizini sunar. Bu bölüm, bir bakıma “teknik detay meraklıları” için yazılmış:
- Hesaplama hatası: Dünya’ya geri dönme açısı biraz farklı saptanır.
- Sürüklenme tehlikesi: Ay’a yakın bir bölgeden çıkış açısı Mars yörüngesine benzeyen bir rotaya yönelmeye müsaittir.
- Kitap sonu: Terra firma edildikten sonra dönüş düzeltmeleri için küçük roket ateşlemeleri planlanacaktır.
7. Temalar ve Bilimsel Tahminler
- Bilimsel gerçekçilik: Verne, 1860’larda bilinen fizik, balistik ve astronomi bilgilerini büyük ölçüde doğru kullanır.
- Erken uzay ulaşımı konsepti: Roket teknolojisi henüz filizlenmemişken “barutlu top” fikri metaforik de olsa bir “roket” tasarımına dikkat çeker.
- Mühendislik ve toplum: Halkın, basının ve sermayenin bilime bakışı; bilimsel projelerin arkasındaki sosyal dinamikler ön plana çıkar.
- İnsan ruhunun sınırları: Bilim insanlarının hırsı, merakı, cesareti ve bu uğurda karşılaştıkları teknik-moral ikilemler işlendiği yerlerdir.
8. Etki ve Miras
- Bilimkurgu klasikleri arasında sayılan eser, Wernher von Braun gibi roket mühendislerine ilham kaynağı olmuş, “uzay yolculuğu” kavramını halk zihninde somutlaştırmıştır.
- Çeşitli sinema, televizyon ve tiyatro uyarlamaları yapılmış; eğitim amaçlı olarak hâlâ sıkça okunur.
- Verne, gerçek Ay yolculuğu (Apollo programı) gerçekleşmeden tam yüz yıl önce, hem teknik altyapı hem de insan psikolojisi açısından dikkate değer bir öngörü ortaya koymuştur.
9. Sonuç
Dünya’dan Aya Yolculuk, hem dönemin teknik bilgilerini didaktik bir üslupla aktarırken hem de heyecanlı bir macera sunduğu için Jules Verne’in en önemli eserlerinden biridir. Derneğin girişiminden fırlatmanın gerçekleştirilmesine, oradan Ay yörüngesindeki ilk deneyimlere kadar uzanan bu roman, “uzay çağı”na atılan ilk edebi adımı temsil eder. Verne’in detaycı anlatımı, bilimsel bilginin merakla harmanlandığı kurgusu ve karakterlerin insanî yönleri, okuyucuyu zamanda yolculuğa çıkarır; okurun hem aklını hem de duygularını besler.
No responses yet